Czym jest oksytocyna?

Oksytocyna jest jednym z kluczowych hormonów peptydowych. Jest produkowana w podwzgórzu, co świadczy o tym, że jest ściśle związana z układem nerwowym. Jest nanopeptydem, czyli substancją, w skład której wchodzi 9 aminokwasów. Uwalniana jest do organizmu przez neurony oksytocynergiczne z tylnego płata przysadki.

Jakie są jej funkcje?

Oksytocyna pełni wiele ważnych funkcji w naszym organizmie:

• jest hormonem, który odpowiada za regulację akcji porodowej oraz wspomaga powstanie naturalnej więzi między mamą a maluszkiem. Posiada właściwości pobudzające komórki mięśniowe do skurczu, a jej wydzielanie pobudzane jest przez rozszerzającą się szyjkę macicy, która zwiastuje narodziny dziecka. Oksytocynę można podać również ciężarnej kobiecie w postaci kroplówki, jako jeden ze sposobów indukcji porodu. Każdorazowa decyzja o rozpoczęciu tej procedury musi być jednak uzasadniona względami medycznymi i poparta pisemną zgodą ciężarnej;

• jest hormonem uwalnianym podczas karmienia piersią, pod wpływem drażnienia brodawek sutkowych. Oksytocyna wpływa na komórki mięśniowe zlokalizowane w przewodach wyprowadzających pokarm, a kobiece mleko wydzielane jest z jej udziałem. Ponadto w pierwszym okresie karmienia piersią oksytocyna wpływa też na obkurczanie się macicy, przez co niektóre mamy skarżą się na nieprzyjemne skurcze;

• pełni funkcję neuroprzekaźnika – oddziałuje na organizm poprzez stymulację receptorów czuciowych, które są rozmieszczone na całym ciele, a pobudza je dotyk, dźwięk oraz węch;

• reguluje układ hormonalny poprzez kontrolowanie wydzielania hormonów takich jak prolaktyna czy wazopresyna;

• oksytocyna może wpływać na regulację snu, nastroju oraz zachowań społecznych takich jak empatia czy zaufanie;

• oksytocyna wpływa pozytywnie na poziom napięcia emocjonalnego – zmniejsza odczucie lęku i strachu;
• jest hormonem, który ma istotne znaczenie również u mężczyzn – wpływa na erekcję oraz osiąganie orgazmu. Działanie oksytocyny pomaga też w przemieszczaniu plemników;

• ma ogromny wpływ na nasze zdrowie i dobre samopoczucie – działa jako antyoksydant, przeciwzapalnie, przeciwcukrzycowo, przeciwnowotworowo oraz hamuje procesy starzenia. Ponadto obniża ciśnienie krwi, poziom kortyzolu oraz zwiększa odporność na ból.

Co się dzieje, kiedy spada nam poziom oksytocyny?

U osób dorosłych norma oksytocyny we krwi wynosi poniżej 3,2mU/l. Minimalne stężenie we krwi nie zostało określone, a jej niedobór jest stwierdzany przez lekarza na podstawie objawów klinicznych, do których należą:

• opóźnienie wystąpienia akcji porodowej lub zbyt powolny jej postęp objawiający się słabymi skurczami lub ich brakiem;
• trudności w nawiązywaniu więzi emocjonalnych;
• zmniejszenie libido;
• trudności ze snem;
• przewlekłe zmęczenie;
• zaburzenia nastroju, w tym zaburzenia lękowe;
• nadpobudliwość psychoruchowa oraz zespół niespokojnych nóg;
• zwiększenie masy ciała.

Wśród przyczyn niedoboru oksytocyny najczęściej wymienia się:

• niedoczynność podwzgórza;
• zaburzenia uwalniania oksytocyny z przysadki mózgowej;
• stężenie progesteronu we krwi powyżej normy;
• stosowanie leków hormonalnych.

Oksytocyna – jak możemy ją sobie regulować?

Nie ma leku ani suplementu diety, który pozwoliłby uzupełnić poziom oksytocyny w organizmie lub ją zredukować w razie jej nadmiaru. To, co możemy zrobić, to stosować naturalne sposoby na utrzymanie odpowiedniego jej poziomu. Działanie oksytocyny regulowane jest przez inne hormony, w tym estrogeny, co oznacza, że jakiekolwiek nieprawidłowości w układzie hormonalnym, mogą skutkować zaburzeniem równowagi oksytocyny i finalnie funkcjonowania układu nerwowego człowieka.

Jak zwiększyć wydzielanie oksytocyny?

• Utrzymuj bliskie i ciepłe relacje społeczne.
• Nie zapominaj o aktywności fizycznej.
• Medytuj, dbaj o relaksację.
• Pielęgnuj bliskość. Utrzymuj kontakt fizyczny z bliską ci osobą – trzymajcie się za ręce, przytulajcie się często przez min. 60 sekund.
• Pomagaj innym – jeśli masz taką możliwość (i chęci) zostań wolontariuszem.
• Spędzaj czas ze zwierzętami, jak najczęściej baw się ze swoim pupilem.
• Nie zapominaj o seksie i pieszczotach.

Jak zmniejszyć wydzielanie oksytocyny?

• Dbaj o zdrowe relacje społeczne.
• Unikaj stresujących sytuacji.
• W przypadku wysokiego poziomu oksytocyny we krwi, udaj się do lekarza, który zleci odpowiednie badania i zaproponuje właściwe leczenie.

Obecnie prowadzone są liczne badania dotyczące roli oksytocyny w wielu chorobach i schorzeniach np. w autyzmie, depresji, schizofrenii oraz w różnego rodzaju psychozach i zaburzeniach osobowości. Zaobserwowano, że terapie z zastosowaniem oksytocyny mogą poprawić stan kliniczny pacjentów oraz korzystnie wpłynąć na komfort ich życia. Okazuje się więc, że oksytocyna jest hormonem z ogromnym potencjałem, choć jeszcze nie do końca odkrytym.