Czym jest ekologia, czyli szczypta teorii

Słowo ekologia zostało stworzone przez niemieckiego zoologa Ernsta Haeckela, który terminem oekologie określał „związek zwierzęcia zarówno z jego środowiskiem organicznym, jak i nieorganicznym”. Słowo to pochodzi od greckiego oikos, co oznacza „gospodarstwo domowe”, „dom” lub „miejsce do życia”. Ekologia, zwana również bioekologią, bionomiką lub biologią środowiskową, zajmuje się badaniem relacji między organizmami a ich środowiskiem. Niektóre z tych badań dotyczą najbardziej palących problemów w sprawach ludzkich – powiększanie się populacji, niedobory żywności, zanieczyszczenie środowiska, w tym globalne ocieplenie, wymieranie gatunków roślin i zwierząt oraz wszystkie związane z tym problemy socjologiczne i polityczne. Są to zagadnienia w dużym stopniu ekologiczne.

Eko-edukacja nie tylko w szkole

Następujące zmiany środowiskowe nie są jedynie zagadnieniem politycznego dyskursu. Dotyczą każdego z nas, wpływają na środowisko naturalne i często nieodwracalnie zmieniają obraz Ziemi. Wiąże się to także z coraz większą potrzebą edukacji w zakresie ekologii i dbałości o dary, jakie dała nam natura. Tu naprzeciw dobrym zmianom wychodzi edukacja ekologiczna. I nie chodzi jedynie o szkolne lekcje, a o wzajemne oddziaływanie na siebie w społeczeństwie (wśród sąsiadów, w domu, w społecznościach), by wzmacniać postawy sprzyjające dobremu wpływowi na środowisko.  

Czym skorupka za młodu… w praktyce

Na rozpoczęcie nauki o proekologicznych postawach nigdy nie jest za wcześnie. Rozmowa o przyrodzie i spędzanie wspólnego czasu na łonie natury sprawi, że nasze dzieci będą bardziej aktywne i uważne, ale jeszcze większy pożytek przyniesie uwrażliwienie ich na potrzeby środowiska i umocnienie troski o nie. Warto zachęcać dzieci do badania, eksperymentowania jak i dlaczego coś się dzieje oraz do formułowania własnych opinii.

Poniżej znajdziesz kilka inspiracji, jak uwrażliwić dzieci na potrzeby Matki Natury:

• Pielęgnuj w dzieciach pasję do środowiska

Spędzanie wspólnego czasu na zewnątrz sprawi, że będziecie bardziej dbać o środowisko. Natura daje dzieciom swobodę bycia dziećmi. Odkrywają, przeskakują przez kałuże i wspinają się po drzewach, wymyślają gry i fikcyjne światy z wykorzystaniem elementów przyrody. To wazny element ich naturalnego rozwoju.  A dla rodziców? Natura może mieć ogromny wpływ na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne, przecież spędzanie czasu w plenerze obniżenia poziomu hormonu stresu – kortyzolu, poprawia krążenie i wpływa na wydzielanie witaminy D₃.

• Zachęcaj dzieci do kształtowania ekologicznych nawyków

Uczenie naszych dzieci o przyrodzie może pomóc im rozwinąć dobre i przyjazne dla środowiska nawyki, które prawdopodobnie pozostaną z nimi, gdy dorosną. Nawet małe działania mają z czasem duży wpływ. Niektóre proste i ekologiczne nawyki można wykonywać w każdym wieku:

– Recykling,

– Przynoszenie toreb wielokrotnego użytku do sklepu,

– Wyłączanie wody podczas mycia zębów,

– Wyłączanie świateł, gdy nie jest używane,

– Korzystanie z butelek wielokrotnego użytku na wodę.

Warto dawać dobry przykład i upewniać się, że Twoje dzieci rozumieją, dlaczego każde z tych działań jest ważne. Poświęć trochę czasu na wyjaśnienie, że wyłączanie świateł nie tylko oszczędza energię, ale także poprawia jakość powietrza, ograniczając ilość pracy, którą muszą wykonać elektrownie zanieczyszczające powietrze. Wyjaśnij, w jaki sposób przez cały cykl życia plastikowej butelki zużywane są duże ilości paliw kopalnych, które przyczyniają się do zmiany klimatu, oraz w jaki sposób Twoja butelka wielokrotnego użytku zapobiega składowaniu tworzyw sztucznych i kieruje nas w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Dzieci wyposażone w tę wiedzę chętniej dowiedzą się, jak ich działania wpływają na środowisko i być może w przyszłości wymyślą sposoby na wywarcie pozytywnego wpływu.

• Edukuj przyszłych ekologicznych konsumentów

Najczęściej wskazywanym przez Polaków powodem dla którego warto chronić środowisko, jest troska o przyszłe pokolenia. Tak zadeklarowało prawie trzy czwarte badanych[1] (73%). Możemy zatem zadbać o przyszłe pokolenia i już dzisiaj edukować nasze dzieci na temat ekologicznych wyborów, szczególnie że najmłodsi mają tendencję do naśladowania nawyków konsumpcyjnych rodziców. Dawaj więc dobry przykład:

– wspieraj proekologiczne przedsiębiorstwa (to te które korzystają z materiałów i komponentów ze zrównoważonych źródeł oraz z odnawialnych źródeł energii, prowadzą zrównoważoną gospodarkę odpadami, dbają o redukcję śladu węglowego),

– korzystaj z energooszczędnych urządzeń,

– zaprzestań używać jednorazowych tworzyw sztucznych,

– kupuj naturalne i ekologiczne kosmetyki (pomoże nam to stwierdzić aplikacja „The GoodGuide”, czyli przewodnik po dobrych produktach),

– unikaj nadmiernego kupowania ubrań (wymieniaj się ubraniami ze znajomymi, korzystaj z wyprzedaży garażowych).

Upewnij się, że Twoje dzieci rozumieją, dlaczego Wasze decyzje zakupowe mają wpływ na środowisko. Warto rozmawiać o tym, jak np. energooszczędne urządzenia chronią środowisko, oszczędzając energię i spalając mniej paliw kopalnych, które uwalniałyby do powietrza szkodliwe gazy cieplarniane.

Celebrujcie eko-wydarzenia

Ciekawym źródłem tematów do eko-rozmów jest kalendarz ekologiczny (np. https://www.ekokalendarz.pl/). Taki kalendarz ma za zadanie wyjaśniać pochodzenie święta, znaczenie problemu, do którego się odnosi, a przede wszystkim stawiać przed odbiorcami ekologiczne wyzwania.

Najbliższe ekologiczne wydarzenie we wrześniu, to „Akcja Sprzątanie świata”, czyli wywodząca się z Australii akcja „Clean Up The World”. Corocznie uczestniczy w niej blisko 40 milionów wolontariuszy na całym świecie. W każdy 3. weekend września możesz zaangażować się z najbliższymi i posprzątać swoją okolicę. Tegoroczna już 28. „Akcja Sprzątanie świata-Polska”, została opatrzona hasłem: Myślę, więc nie śmiecę. Dołączysz?

[1] Badania świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski w październiku 2020 r. dla Ministerstwa Klimatu i Środowiska (badanie trackingowe)