Większość codziennie dokonywanych wyborów oraz wykonywanych czynności to nawyki, które według szacunków wypełniają nawet 90% naszego zwyczajnego dnia. Przebieg naszych dni jest odbiciem pewnego schematu – schematu utrwalonego częstym powtarzaniem tych samych czynności oraz wykonywanego automatycznie. I choć wydaje się, że nawyk sam w sobie znaczy w naszym życiu niewiele, tak naprawdę ma potężny wpływ na nasze zdrowie, wydajność, bezpieczeństwo finansowe i poczucie szczęścia.
Nawyki, które warto pielęgnować
Nawyki bardzo często pomagają nam w życiu, a mądre i dobre nawyki są jego doskonałym sterem – izolują emocjonalnie, pomagają w trudnych chwilach i są zawsze – nawet wtedy, gdy sami nie wiemy czy chcemy i jak chcemy działać. Oto kilka tych, które warto w swoim życiu wspierać i pielęgnować:
Nawyki, które porządkują naszą codzienną rutynę:
- Wysypiaj się – kładź się wcześnie i budź się wcześnie
- Pracuj spokojnie i rozważnie
- Każdego dnia znajdź czas na czytanie książek
- Często spaceruj i jak najczęściej spędzaj czas na świeżym powietrzu
- Pij odpowiednią ilość wody
- Zdrowo się odżywiaj, gotuj więcej w swojej kuchni i ogranicz przetworzoną żywność
- Ćwicz regularnie
- Dbaj o zdrowie – pamiętaj o regularnych badaniach profilaktycznych
Nawyki, które umacniają spokój i zwiększają poczucie szczęścia:
- Medytuj – zmniejsza to stres i niepokój
- Słuchaj relaksacyjnej muzyki
- Uwieczniaj wspomnienia. Forma dowolna: pamiętnik, zdjęcia, filmiki
- Podróżuj. Podróżowanie poszerza myślenie, pozwala nabrać dystansu
- Marz i spełniaj swoje marzenia
- Dbaj o swoje wewnętrzne dziecko – nagradzaj się i doceniaj
Są też nawyki, które mogą nam szkodzić..
Mechanizm ich uruchamiania jest taki sam, jak w przypadku pozytywnych nawyków, czyli zautomatyzowany. Z przyzwyczajenia, w sposób automatyczny sięgamy po papierosa, niezdrowo się odżywiamy, przepracowujemy się, często narzekamy i martwimy się, porównujemy się do innych, otaczamy się niewłaściwymi ludźmi, niewłaściwie dysponujemy finansami czy przed snem w łóżku długo przeglądamy Internet, media społecznościowe itd. Kiedy przyzwyczajeni do konkretnej czynności w konkretnym momencie, nie wykonamy jej, poczujemy pewien brak, dyskomfort, niezadowolenie, czasem rozdrażnienie i złość. I wtedy, by uniknąć negatywnych emocji, pozwalamy uruchomić się naszym nawykom. Często o nich nie myślimy, one po prostu „dzieją się”. Czasem jednak mamy świadomość ich szkodliwości, ale nie wiemy, czy da się je w ogóle zmienić? Odpowiadamy: Oczywiście, że się da! Możemy zmienić nawyki, jeśli zrozumiemy w jaki sposób działają.
Jak zmienić nawyki?
Większość ludzi słysząc, że nawyki można zmienić, chce zrobić to natychmiast poznając tajemny sposób na szybką zmianę. Ale to nie jest takie proste. Nie istnieje bowiem jedna formuła zmiany nawyków. Istnieją ich tysiące, bo ludzie i nawyki różnią się między sobą. Poza tym nawyki każdego człowieka napędzane są przez inne pragnienia i rządze. Niektóre nawyki łatwo poddają się analizie i zmianom, inne są bardziej złożone i potrzebują więcej czasu na zmianę. Zmiana może nie pojawić się szybko, nie zawsze też jest łatwa. Ale z upływem czasu i z włożonymi chęciami oraz wysiłkiem, niemal każdy nawyk może zostać zmieniony. Oto krótka recepta na zmianę nawyków – 4 kroki do zmiany:
Zdefiniuj zwyczaj. Zastanów się co tobą kieruje, że zachowujesz się w konkretny sposób lub powtarzalnie wykonujesz czynność, którą chcesz zmienić. Na przykład: codziennie po południu w pracy idziesz na kawę do kuchni. Pijąc ją zawsze rozmawiasz z kolegami. Jest ci dobrze, lubisz ten stan, ale potem uświadamiasz sobie, że pijesz za dużo kawy, bo wieczorem masz kłopoty ze snem. Obiecujesz sobie, że od jutra będzie inaczej. Ale jutro nawyk znowu bierze górę i znowu wieczorem obiecujesz sobie, że od jutra zmiana…. Jak możesz zweryfikować a potem zmienić to zachowanie? Zastanów się najpierw co je wyzwala. Czy to pragnienie? Antidotum na spadek ciśnienia? A może potrzeba dawki kofeiny przed rzuceniem się w wir kolejnego zadania? A co jest nagrodą? Po prostu kawa? Potrzeba chwilowej zmiany otoczenia? Potrzeba ruchu? A może rozmowa z kolegami? Aby odpowiedzieć sobie na te pytania, musisz trochę poeksperymentować, dlatego…
Poeksperymentuj z nagrodami, bo maja potężne działanie – zaspokajają nasze pragnienia. W odkryciu, jakie pragnienia kierują określonymi nawykami pomocne jest eksperymentowanie z różnymi nagrodami. Pierwszego dnia eksperymentu, kiedy ogarnie cię chęć pójścia do kuchni i zrobienia kawy, zmień zwyczaj w taki sposób, by dostarczył ci innej nagrody. Na przykład zamiast iść do kuchni, weź wodę i wypij przy biurku. Dzień później udaj się do kuchni, ale zamiast kawy, zrób sobie herbatę i wypij ją rozmawiając z kolegami. Następnego dnia zamiast iść do kuchni, podejdź do kolegów i chwilę porozmawiaj. Czynność, którą wybierzesz zamiast wypicia kawy, nie ma aż tak dużego znaczenia. Chodzi o to, byś zrozumiał co uruchamia twój nawyk, jakie emocje tobą kierują i jakiej potrzebujesz nagrody, by go wyeliminować. Prowadząc doświadczenia z różnymi nagrodami, możesz sprawdzić, czego tak naprawdę pragniesz, bo to ma podstawowe znaczenie dla przeprojektowania nawyku.
Spróbuj wyizolować wskazówkę. Jest to ciężkie, ale możliwe! Powodem, dla którego ciężko jest ustalić wskazówki wyzwalające nasze nawyki, jest zbyt duża ilość informacji bombardujących nas w chwili, w której ujawnia się nawyk. Być może powodem twojego nawyku picia popołudniowej kawy jest chęć jej wypicia o tej porze dnia. W drugim kroku być może okaże się, że twoim zachowaniem nie kieruje chęć podniesienia sobie ciśnienia, by mieć więcej energii. Być może nagroda, jakiej szukałeś to chwilowe oderwanie się od pracy i rozmowa z kolegami.
Miej plan. Kiedy już poznałeś nagrodę, która napędza nawyki oraz wskazówkę, która je wyzwala, możesz zacząć zmieniać swoje zachowanie. Możesz zmienić nawyk na inny (lepszy) przez zaplanowanie wskazówki oraz wybór zachowania, które dostarczy ci nagrody, której oczekujesz. Potrzebujesz tylko planu.
Zmiana niektórych nawyków może być trudniejsza niż nam się pierwotnie wydaje. Czasami jest to długi proces, a czasem wymaga nawet powtarzania eksperymentów i doświadczania porażek. Ale kiedy zrozumiesz, że nawyk jest wzorem, według którego nasz mózg podąża automatycznie, będziesz wiedział, że kiedy widzisz wskazówkę, uruchamiasz zwyczaj, żeby dostać nagrodę. Warto próbować. A każdy na pewno znajdzie u siebie nawyki, które chce zmienić. Dla siebie i swojego lepszego i zdrowszego życia. Powodzenia!
Bibliografia: Charles Duhidd „Siła nawyku”