Dorastanie w domu, w którym częściej się krytykuje niż chwali z pewnością wpłynie na dorosłe życie i pewność siebie, a wyuczone zaniżanie swoich umiejętności utrudnia odniesienie sukcesu zarówno w życiu zawodowym, jak i osobistym. Dlatego tak ważne jest umiejętne wzmacnianie silnych stron i pożądanych zachowań w komunikacji z innymi, czy to dziećmi, czy bliskimi, czy w zawodowym kręgu.

Pozytywne wzmocnienie jest stosowane szczególnie w terapii behawioralnej, kiedy ludzie starają się rozwiązać swoje problemy poprzez wzmacnianie pożądanych zachowań lub postaw. W ten sposób pacjenci uczą się związku między swoim zachowaniem, a jego pozytywnymi konsekwencjami. Jednak każdy z nas może wzmacniać silne strony innych, choć wymaga to stosowania się do określonych reguł i zasad.

Czym jest pozytywne wzmocnienie w praktyce?

Pozytywnym wzmocnieniem może być prawie wszystko. Może to być pochwała, nagroda, gesty, prezenty, miłe słowa, uznanie, komplement, a także wspólnie spędzony czas, jednak zawsze w powiązaniu do zachowania lub postawy, którą chcemy wzmocnić.  

Zasady pozytywnego wzmacniania:

• Wzmocnienia powinny być dostarczane natychmiast po pojawieniu się pożądanego zachowania. Nie przed nim ani dłuższy czas po nim. W ten sposób staną się bardziej efektywne.

• Intensywność wzmocnień powinna być dopasowana do wysiłku włożonego przez osobę/dziecko w wykonanie danego zadania.

• Wzmocnienia muszą być warunkowe. Stosujmy je, aby kształtować pożądane zachowanie.

• Pozytywne wzmocnienie wymaga konsekwencji. Raz ustalone zasady powinny być konsekwentnie realizowane i monitorowane, a także z podobną intensywnością wzmacniane.

• Pozytywne wzmocnienie należy stosować przez dłuższy czas, by utrwalić pożądane zachowania.

Pozytywne wzmocnienie – o czym należy pamiętać, a czego należy unikać?

• Wzmocnienie musi mieć znaczenie dla osoby, która je otrzymuje. Pamiętaj, że to co dla ciebie wydaje się wyjątkową nagrodą, dla kogoś innego może nie mieć większego znaczenia.

• Wzmocnienia muszą być konkretne, a osoba która je otrzymuje, musi wiedzieć za co otrzymuje pochwałę i docenienie. Efektywne pochwały zwiększamy poprzez wypunktowanie konkretnych zachowań/działań, które nam się podobają.

• Unikaj mieszania pozytywnego i negatywnego feedbacku. Wskazując na to, co ktoś zrobił dobrze, a następnie dodawanie „ale” często usuwa wartość wzmocnienia tego wszystkiego, co powiedziałeś. Konstruktywny feedback i pozytywne wzmocnienie to dwie różne rozmowy, mające różne cele. Pierwsza ma skłonić rozmówce do zmian konkretnych zachowań, druga do wzmocnienia tych pożądanych, które już istnieją.

• Unikaj w pozytywnym wzmocnieniu komunikatów o negatywnym zabarwieniu np. „jak chcesz to potrafisz” oraz elementów krytyki np. „poprzednim razem gdybyś tak zrobił, to też by ci się udało”.

• Pozytywne wzmocnienie nie lubi też żartu i ironii, które mogą zaburzyć odbiór Twojego komunikatu, trywializując zasługi Twojego rozmówcy.

Pozytywne wzmocnienie w relacjach zawodowych

Zdecydowana większość ludzi lubi, gdy ich praca i starania są doceniane, a szczera pochwała szefa sprawia przyjemność, dodaje skrzydeł i motywuje do dalszej, pełnej zaangażowania pracy. Niestety, bywa że menedżerowie koncentrują się jedynie na tych postawach i zrachowaniach, które chcieliby wyeliminować. A w sytuacji odwrotnej, gdy pracownik wykonuje swoje zadania sumiennie i bez zarzutów, menedżer uznaje zaś, że jego reakcja nie jest konieczna, ponieważ wszystko jest tak, jak być powinno. To błędna postawa, która z biegiem czasu utwierdza pracownika w przekonaniu, że nie ma sensu starać się, bo jego wysiłki i tak nie zostaną zauważone. W ten sposób utrwala się przekonanie, że każda inicjatywa wiąże się z ryzykiem porażki i niezauważeniem starań, nie zaś z szansą na bycie docenionym.

Jak pozytywnie wzmacniać pracowników?

• doceniaj pracę osób, które dobrze wykonują swoje zadania, wskazując na ich mocne strony zarówno w kwestii umiejętności, jak i postawy;
• dziękuj im za dobre pomysły, które przyczyniły się do sukcesu firmy a także za zaangażowanie;
• wspieraj rozwój kompetencji pracowników;
• dostrzegaj złożoność działań, szerszy kontekst w jakim znajduje się pracownik i wyzwania z jakimi się mierzy;
• motywuj pracowników, poprzez uświadamianie, że cel jest szansą a nie zagrożeniem;
• unikaj tworzenia atmosfery strachu wśród pracowników. Strach powoduje, że pracownicy wykonują swoje obowiązki bez zaangażowania i własnej inicjatywy;
• przekuwaj błędy w naukę, nie piętnuj;
• powierzaj zadania i odpowiedzialność pracownikom wspierając ich i rozmawiając o tym, jak sami pokonują swoje trudności;
• stwórz mapę silnych stron w swoim zespole i określ ekspertów w poszczególnych dziedzinach – każdy z nas jest lepszy w czymś innym.

Jeśli chcesz, by dane zachowanie stało się nawykowe, nagradzaj tak często, jak tylko możesz. Stworzenie nowego nawyku wymaga wielu wzmocnień (nawet 300 powtórzeń!). A im częściej zachowanie jest wzmacniane, tym szybciej się zmienia.