„Pamiętnik, który stale nosimy ze sobą…”

Tak Oskar Wilde nazwał pamięć, czyli zbiór naszych wspomnień, przeżyć, doświadczeń
i uczuć. Nikt inny nie ma do nich dostępu i nigdy ich nam nie zabierze. To wszystko wpływa na nasze życie, osobowość oraz wybory. W pamięci przechowujemy najważniejsze momenty życia oraz informacje i przeżycia, które wpływają na to, kim jesteśmy.

Co ciekawe, każdy zmysł może indywidualnie przyczyniać się do zapamiętywania doświadczeń. Jak?

• Wzrok

Oczy są jednym z najpotężniejszych zmysłów – tworzą wspomnienia związane
z emocjami. Gdy jesteśmy poruszeni widokiem czegoś, to każdy obraz, kolor, szczegół staje się wyrazistszy. Wówczas łatwiej zapada w naszą pamięć i wywołuje silne skojarzenia. Obrazy, które zapamiętaliśmy z dużą dawką emocji, pozostają w naszej pamięci na długo i są wyraziste. W pewnych momentach ożywiają i przywołują towarzyszące nam wtedy emocje.

• Słuch

To ostatni zmysł, który zanika, gdy umieramy. Dźwięki wpływają na nasze emocje
i zapamiętywanie różnych sytuacji. Słuch jest kluczem do wspomnień, a dźwięki, które usłyszeliśmy, wprowadzają nas w określony nastrój, przywołując pewne wspomnienia. Muzyka nawet po latach może przypomnieć nam wydarzenie z przeszłości – to, co wtedy widzieliśmy i czuliśmy, a także, kto był obok nas. Szczególną rolę w naszej pamięci odgrywają głosy osób, które są lub były dla nas ważne. Głos mamy, taty, ukochanych dziadków czy najlepszego przyjaciela pozostaje w naszej pamięci na długo!

• Smak

Podobnie jak węch, ma bezpośredni dostęp do tej części mózgu, która jest odpowiedzialna za pamięć i emocje. Receptory smakowe przesyłają impulsy prosto do obszarów w mózgu, które odpowiadają za formowanie i przechowywanie wspomnień. Dzięki temu smak może intensywnie i szybko przywołać wspomnienie, a nawet przenieść nas do konkretnej sytuacji z przeszłości. Przykładowo, przez smak domowego ciasta możemy wrócić myślami do świątecznego spotkania z rodziną. Smak wyjątkowego doświadczenia kulinarnego może przypomnieć nam egzotyczną podróż lub jej współtowarzysza. Znajome smaki wywołują w nas poczucie bezpieczeństwa, radości czy beztroski, przywołując wspólne chwile z bliskimi.

• Węch

Jest najczulszym zmysłem. Zapach dociera do mózgu szybciej niż inne wrażenia, takie jak: obraz, dźwięk czy dotyk, ponieważ ma bezpośredni dostęp do mózgowego ośrodka kontroli emocji. To dlatego zmysł węchu skutecznie wpływa na apetyt, pragnienie, popęd seksualny czy też na problemy emocjonalne, takie jak lęki czy depresja.

Nasz mózg zapamiętuje zapachy od wczesnych lat dzieciństwa. Są one istotną częścią pamięci – przywołują wyraźne i pełne emocji wspomnienia. Nawet po wielu latach możemy przypomnieć sobie, jaki zapach był w domu rodzinnym, jak pachniała choinka
u dziadków. Emocje związane z tymi wspomnieniami są często odczuwane natychmiast, co świadczy o mocy zapachów w wywoływaniu emocjonalnych i nostalgicznych reakcji. Zazwyczaj zapachy kojarzymy pozytywnie – np. zapach perfum bliskiej osoby przenosi nas do sytuacji, które razem przeżyliśmy. Zdarza się jednak, że zapachy kojarzymy
z nieprzyjemnymi sytuacjami, które wywołują niepokój czy lęk.

• Dotyk

Zmysł dotyku ma szczególny wpływ na proces tworzenia wspomnień. Może być równie silny jak wpływ wzroku czy słuchu – jednak w sposób bardziej subtelny. Jest często jednym z pierwszych zmysłów, który łączy nas z otoczeniem. Dzieci uczą się świata poprzez dotykanie różnych powierzchni, materiałów. Dotyk rodziców, przytulenie czy prowadzenie za rękę wywołuje w dzieciach wiele pozytywnych emocji, takich jak: poczucie bezpieczeństwa, akceptacji, miłości czy troski, co ma ogromne znaczenie na ich rozwój i funkcjonowanie w przyszłości. Wspomnienia z dzieciństwa czy młodości, kiedy czuliśmy obecność bliskich osób, mogą pozostać w naszej pamięci przez całe życie oraz wywoływać silne poczucie więzi i ciepła. Dotyk wywołuje poczucie komfortu
i przyjemności w naszym życiu. Wspomnienie bliskości ukochanej osoby podczas romantycznego spaceru po plaży, muskanie promieni słońca na skórze, cudowna moc dotyku podczas masażu czy też obejmowanie swojego dziecka – wszystko to może przywoływać uczucie błogości, spokoju i szczęścia. Dotyk działa jak most między ciałem a umysłem, przechowując w pamięci nie tylko obrazy i dźwięki, ale także fizyczne odczucia.

Interakcja zmysłów w tworzeniu wspomnień

Nasze wspomnienia nie są zapisywane wyłącznie przez jeden zmysł, ale przez ich połączenie. Przykładowo:

• Wspominając wakacje nad morzem, możemy pamiętać pełną turystów plażę (zmysł wzroku), szum morza (zmysł słuchu), zapach świeżego powietrza (zmysł węchu), uczucie słońca na skórze (zmysł dotyku) czy smak lodów (zmysł smaku).
• Kawa z ulubionego kubka smakuje lepiej. Powód? Zmysł smaku i węchu (smak
  i zapach ulubionej kawy) łączy się ze zmysłem wzroku (ładny kubek) oraz zmysłem dotyku (kubek robi się ciepły od gorącej kawy).

Wielozmysłowe doświadczenia tworzą silniejsze i trwalsze wspomnienia, a także zapisują się na długo w pamięci, ponieważ różne ścieżki sensoryczne aktywują różne części mózgu. Nasza pamięć jest dla nas naturalnym zasobem, do którego sięgamy
w każdym momencie naszego życia, często nawet nie mając tej świadomości. Pielęgnujmy pamięć, twórzmy wspomnienia i chłońmy je wszystkimi zmysłami!

Warto także pamiętać o uważności w codziennym życiu – świadome przeżywanie chwil pozwala zapisać je w pamięci w pełni i intensywnie. Im bardziej jesteśmy obecni tu
i teraz, tym bogatsze i cenniejsze stają się nasze wspomnienia.