Czym jest cukrzyca?

Cukrzyca nie jest pojedynczą chorobą – jest to grupa różnych chorób metabolicznych, których wspólną cechą jest przewlekła hiperglikemia, czyli podwyższony poziom cukru we krwi. Nieleczona cukrzyca może doprowadzić do przewlekłego zaburzenia równowagi w organizmie, a w konsekwencji do niewydolności wielu narządów m.in. serca, naczyń krwionośnych, nerek, oczu i nerwów. Wyróżniamy 4 typy cukrzycy, a każda z nich ma swoje przyczyny, objawy oraz proponowane przez specjalistów leczenie:

Cukrzyca typu 1 (zwana cukrzycą młodzieńczą), występuje głównie u dzieci i młodych osób. Szacuje się, że na tą chorobę cierpi ok 10% wszystkich diabetyków. Najczęściej diagnozuje się ją między 10 i 12 rokiem życia oraz 16 i 19 rokiem życia. Rozwija się dość gwałtownie, często w ciągu 4-12 tygodni i szybko daje typowe objawy choroby.

Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna. Oznacza to, że organizm chorego wytwarza przeciwciała niszczące komórki trzustki, które są odpowiedzialne za wytwarzanie insuliny, a efektem przewlekłego niedoboru insuliny jest podwyższony poziom cukru we krwi.

Specyficznym rodzajem cukrzycy typu 1 jest cukrzyca LADA (Latent Autoimmune Diabetes in Adults), czyli późno ujawniająca się cukrzyca o podłożu autoimmunologicznym u dorosłych osób. Najczęściej rozpoznaje się ją u pacjentów pomiędzy 40 a 50 rokiem życia, u których obserwuje się stopniowe wzrastanie stężenia glukozy we krwi w przeciągu kilku lat.

Przyczyny cukrzycy typu 1 to głównie uwarunkowania genetyczne, nadmierna ekspozycja na wirusy oraz na czynniki środowiskowe.

Objawy cukrzycy typu 1:

• Wzmożone pragnienie
• Częste oddawanie moczu
• Spadek wagi mimo dużego apetytu
• Osłabienie mięśni
• Zmęczenie, znużenie
• Mdłości, wymioty, bóle brzucha
• Gorsze gojenie się ran
• Sucha skóra
• Zaburzenia widzenia
• Zajady w kącikach ust

Leczenie cukrzycy typu 1

Cukrzyca typu 1 wymaga bezwzględnie podawania insuliny od momentu zdiagnozowania choroby. Podaje się ją za pomocą insulinoterapii lub pompy insulinowej.

Cukrzyca typu 2 (zwana cukrzycą nieinsulinozależną), zostaje najczęściej diagnozowana u osób dorosłych, w okolicy 30 roku życia. Występuje z powodu zaburzeń metabolicznych, kiedy organizm wytwarza insulinę, ale staje się odporny na jej działanie. Pierwszym etapem tej choroby jest insulinooporność, czyli stan, w którym organizm wytwarza duże ilości insuliny, ale ma obniżoną wrażliwość na jej działanie.

Specyficznym rodzajem cukrzycy typu 2 jest cukrzyca MODY (Maturity Onset Diabetes of the Young), która jest bardzo rzadką odmianą choroby, a powstaje w wyniku mutacji genu odpowiedzialnego za wytwarzanie insuliny.

Przyczyny cukrzycy typu 2 to przede wszystkim niezdrowy styl życia, nadwaga, otyłość, zła dieta oraz niski poziom aktywności fizycznej i stosowanie używek.

Objawy cukrzycy typu 2:

• Częste napady głodu
• Wzmożone pragnienie
• Poliuria – wielomocz
• Senność i przewlekłe zmęczenie
• Zwiększenie stężenia glukozy we krwi
• Występowaniem glukozy w moczu
• Gorsze gojenie się ran
• Zaburzenia widzenia
• Infekcje intymne
• Sucha i swędząca skóra

Leczenie cukrzycy typu 2

Podstawą leczenia cukrzycy typu 2 jest zmiana stylu życia – włączenie odpowiedniej diety, zwiększenie aktywności fizycznej oraz redukcja masy ciała. Indywidualnie dobierane są też leki doustne, a w zaawansowanym stadium choroby konieczne jest włączenie insuliny. Wyleczenie cukrzycy typu 2 jest możliwe tylko u tych osób, u których choroba została wcześnie zdiagnozowana. Warto więc badać się regularnie.

Cukrzyca typu 3, czyli cukrzyca wtórna, polekowa. Dochodzi do niej, gdy pod wpływem leków, różnych schorzeń czy zaburzeń hormonalnych funkcjonowanie trzustki zostaje zaburzone. Cukrzyca typu 3 może rozwinąć się w wyniku nadczynności tarczycy, uszkodzenia, ostrego zapalenia lub raka trzustki, hemochromatozy, mukowiscydozy lub też zespołu Cushinga

Objawy cukrzycy typu 3:

• Szybkie męczenie się
• Uczucie suchości w ustach
• Infekcje w okolicy narządów płciowych oraz w jamie ustnej
• Nieprzyjemny zapach z ust
• Drętwienie kończyn
• Ogólne osłabienie
• Wolniejsze gojenie się ran.

Leczenie cukrzycy typu 3

Leczenie cukrzycy wtórnej jest zależne od przyczyny, która ją wywołała. Objawy choroby mogą samoistnie ustąpić po odstawieniu leków o działaniu diabetogennym lub po wyleczeniu choroby współistniejącej. Niestety, zazwyczaj są to schorzenia przewlekłe i nie można przerwać ich leczenia, ponieważ może to nasilić objawy choroby współistniejącej. W leczeniu cukrzycy typu 3 stosuje się takie same zasady jak w przypadku pozostałych typów cukrzycy – poprawa może nastąpić po zmianie diety i zwiększeniu aktywności fizycznej, jednak najczęściej lekarze decydują się o włączeniu leków przeciwcukrzycowych i/lub insuliny.

Cukrzyca kobiet w ciąży – występuje u maksymalnie 10% ciężarnych i jest związana z hormonami podtrzymującymi ciążę. Najczęściej mija po porodzie, choć może też być czynnikiem ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2 w przyszłości.

Objawy cukrzycy w ciąży:

• Wielomocz
• Ciągłe uczucie zmęczenia i senności
• Częste napady głodu
• Zaburzenia widzenia
• Nawracające problemy skórne

Leczenie cukrzycy w ciąży polega głównie na zmianie diety. W bardzo rzadkich przypadkach lekarz decyduje się na leczenie insuliną, a przyjmowanie doustnych leków przeciwcukrzycowych, z uwagi na ciążę nie jest wskazane.

Profilaktyka cukrzycy

Zasady profilaktyki cukrzycy są takie same jak w przypadku wielu innych chorób cywilizacyjnych, jednak, aby uniknąć rozwoju lub nasilenia zdiagnozowanej już choroby warto pamiętać, by:

• Regularnie się badać (również pod kątem cukrzycy wykonując m.in. badanie cukru we krwi)
• Dbać o prawidłową masę ciała
• Dbać o zbilansowaną dietę, w której przeważa nieprzetworzona żywność, warzywa i owoce. Zakupy w cukierni dobrze jest ograniczyć do minimum 😉
• Ruszać się i dbać o umiarkowaną intensywność ruchu każdego dnia.

Co warto wiedzieć?

Cukrzyca może być dziedziczna, jednak geny nie determinują w 100% rozwoju choroby. Osoby, których bliscy cierpieli na tą chorobę, są bardziej narażeni na jej rozwój u siebie. Szacuje się jednak, że (tylko) 20% diabetyków pochodzi z rodzin, w których wcześniej występowała cukrzyca. Jak widać czynniki genetyczne mają tu znaczenie, jednak to głównie wpływ środowiska i nasz styl życia jest decydujący.