Coraz częściej i odważniej korzystają z niego także dzieci. Z raportu badań „Młodzi Cyfrowi” wynika, że przeciętny wiek, w którym dziecko otrzymuje swój pierwszy smartfon to ok. 10 lat. Najmłodsi, podążając za swoją naturalną ciekawością coraz częściej samodzielnie korzystają z aplikacji mobilnych, grają w gry, oglądają materiały video, czytają posty oraz uczestniczą w wirtualnych rozmowach. Korzystanie z Internetu oznacza dla nich rozrywkę oraz kontakt z rówieśnikami. A dzieci nie zawsze zdają sobie sprawę, że nieumiejętne poruszanie się w wirtualnym świecie może wiązać się z potencjalnym ryzykiem. I to my, rodzice, którzy dajemy dziecku smartfon do ręki, powinniśmy nauczyć je, jak bezpiecznie z niego korzystać. Na co zwrócić więc szczególną uwagę?

Niebezpieczne kontakty

Coraz więcej dzieci posiada konta na portalach społecznościowych, angażuje się w rozmowy na forach i czatach, szczególnie tych związanych z ich zainteresowaniami oraz włącza się w działania internetowych społeczności np. poprzez gry online. Pozwala im to na poznawanie nowych osób, rozwijanie zainteresowań, wymianę informacji, a także służy rozrywce. Należy jednak uświadamiać dzieci, że kontakty w sieci mogą nieść za sobą pewne ryzyko, szczególnie gdy nawiązują relacje z osobami, których nie znają w realnym świecie. Powinniśmy uczulić dziecko, że po drugiej stronie komputera niekoniecznie znajduje się osoba, której dane widnieją w Internecie. Wszelkie spotkanie, przesyłanie filmików czy zdjęć, podawanie swoich danych przypadkowym osobom stanowi niebezpieczeństwo dla użytkowników.

Na co zwrócić uwagę dziecka? O czym rozmawiać?

• Ustal z dzieckiem zasady komunikowania się w Internecie dostosowane do jego wieku (czas, rodzaje odwiedzanych stron czy wybrane gry).
• Zapoznaj je z zasadami bezpiecznego korzystania z sieci, takimi jak bezpieczny nick, silne hasło oraz wylogowywanie się po każdej sesji.
• Wyczul, by dziecko nie podawało swojego numeru telefonu, adresu, loginów itp. obcym osobom, ani nie dokonywało płatności, których nie jest pewne.
• Wprowadź zasadę informowania przez dziecko o każdym kontakcie z osobą dotąd nieznaną.
• Wytłumacz na czym polega ograniczone zaufanie do osób poznanych w necie (dziecko nie zna intencji takich osób, wielu podawanych informacji nie może zweryfikować, a ludzie w sieci czują się bardziej anonimowi i tym samym mniej odpowiedzialni za swoje słowa czy działania).

Szkodliwe treści

Korzystając z Internetu dzieci narażone są na dostęp do wielu nieodpowiednich treści, które mogą zaburzyć ich wizję świata oraz wpłynąć negatywnie na ich wrażliwą i nieukształtowaną jeszcze psychikę. Dzieci są ufne, wierzą we wszystkie publikowane wiadomości i nie potrafią odróżnić tego co jest prawdą a co kłamstwem. Szkodliwe treści to takie materiały, które mogą wywołać nieprzyjemne uczucia u odbiorców, promują niebezpieczne zachowania lub prezentują radykalne poglądy. Zaliczają się do nich m.in. pornografia, przemoc, okrucieństwo wobec ludzi i zwierząt, rasizm, nienawiść i dyskryminacja, ale także materiały zachęcające do samookaleczeń, samobójstw czy też promujące anoreksję.

Jak nie dopuścić dziecka do szkodliwych treści?

• Komputer przeznaczony dla dziecka powinien być wyposażony w program filtrujący oraz w inne narzędzia kontroli rodzicielskiej. Im młodsze dziecko tym filtr powinien być szczelniejszy.
• Rozmawiaj z dzieckiem o tym co robi w Internecie, jakie strony przegląda i czyta.
• Porozmawiaj z nastolatkiem na temat ciała i seksu. Zadbaj, by internetowe treści pornograficzne nie stanowiły źródła wiedzy na ten temat.
• Naucz dziecko selekcji i weryfikacji treści zamieszczonych w Internecie. Powtarzaj, że nie wszystkie dane są prawdziwe.
• Włącz dziecko w projekt edukacyjny dotyczący bezpieczeństwa w sieci np. sieciaki.pl (dla dzieci w wieku 9-11 lat).

Cyberprzemoc

Dostęp do szkodliwych treści i niekontrolowane kontakty w sieci mogą być zalążkiem niepożądanych zachowań u dzieci. Szczególną formą agresji elektronicznej jest cyberprzemoc, określana jako przemoc rówieśnicza z wykorzystaniem Internetu i urządzeń mobilnych. W praktyce oznacza ona długotrwałe nękanie ofiary, która narażona jest na ataki niezależnie od miejsca pobytu czy pory dnia. Cyberprzemoc to zastraszanie, groźby, publikacja w sieci kompromitujących treści, publikacja materiałów o wydźwięku seksualnym, przemocowym, rasistowskim, o samookaleczaniu się lub nawoływaniu do samobójstwa. Warto zwrócić uwagę, że media często ujawniają historie dzieci, którym rówieśnicy przy pomocy Internetu urządzili prawdziwe piekło, co niejednokrotnie prowadziło do stanów depresyjnych, samookaleczania lub samobójstw wśród młodzieży. Pamiętajmy, że w tego typu sytuacjach nasze dziecko może być zarówno ofiarą, jak i oprawcą.

Jak uchronić dziecko przed cyberprzemocą?

• Rozmawiając z dzieckiem o zasadach bezpiecznego korzystania z Internetu, zwróć uwagę na internetowy savoir vivre, czyli kulturalne zachowanie użytkownika mediów społecznościowych.
• Opowiedz dziecku o potencjalnych konsekwencjach podejmowanych przez niego działań.
• Pokazuj i przypominaj dziecku o możliwości własnej ochrony poprzez zablokowanie niechcianych osób, ograniczeniu widoczności profilu tylko dla zaufanych osób, wyłączeniu możliwości komentowania postów lub też na blokowaniu połączeń telefonicznych i sms.
• Zwróć uwagę dziecka na fakt, że nawet niepozorny żart może eskalować falę cyberprzemocy. Wyczul, by nie poddawało się presji, jeśli ktoś namawia je do zrobienia czegoś, na co nie ma ochoty.
• Powtarzaj, by nie robiło innym zdjęć, nie nagrywało nikogo, ani nie publikowało tych materiałów bez zgody.
• Obserwuj zachowanie dziecka – gdy staje się smutne, nerwowe, przygnębione lub otrzymuje wiadomości, na które nerwowo reaguje, może oznaczać, że znalazło się w problemowej sytuacji.

Gry komputerowe i zagrożenia technologiczne

Gry komputerowe obok tego, że służą przede wszystkim rozrywce, posiadają wiele walorów edukacyjnych takich jak umiejętności poznawcze, współdziałanie w grupie czy budowanie relacji z innymi oraz uczą, że każda decyzja ma swoje konsekwencje. Dzieci je uwielbiają i chętnie spędzają wolny czas grając, często nie zdając sobie sprawy z tego jak urządzenia elektroniczne, z których korzystają, są podatne na przeróżne technologiczne zagrożenia. I to na nas, rodzicach spoczywa obowiązek nauki dziecka bezpiecznego korzystania z sieci.

Dlatego, by połączyć naukę z dawaniem dobrego przykładu:

• sam stosuj zasady bezpiecznego korzystania z sieci;
• włącz opcję aktualizacji oprogramowania na wszystkich swoich urządzeniach (komputer, tablet, telefon);
• zadbaj o instalację programów antywirusowych oraz o to, by ich aktualizacje były włączone;
• pamiętaj o tworzeniu kopii zapasowych swoich danych;
• nie otwieraj załączników e-maili pochodzących z nieznanych źródeł, ponieważ mogą zawierać wirusy lub inne szkodliwe programy;
• unikaj łączenia ze stronami, które nie budzą zaufania;
• co jakiś czas zmieniaj hasła do urządzeń, aplikacji i portali internetowych;
• używaj różnych haseł do różnych usług;
• nie dokonuj ważnych operacji w Internecie poprzez publiczne, otwarte sieci WiFi.

Bezpieczeństwo dzieci w sieci

Potrzeba zapewnienia dziecku bezpieczeństwa jest niezwykle ważnym elementem rodzicielskiej odpowiedzialności. Mimo wielu zagrożeń, jakie stwarza dla dziecka wirtualny świat, nie ma powodu, by całkowicie zabraniać mu korzystania z Internetu. Stał się on bowiem nieodzowną częścią życia, również tych najmłodszych użytkowników – poczynając od zdalnego nauczania, przez zajęcia dodatkowe online, po szukanie informacji potrzebnych do nauki lub też poszukiwania gier rozwijających logiczne myślenie i kreatywność. Aby podnieść poziom bezpieczeństwa dziecka w Internecie i móc na bieżąco monitorować jego aktywność, warto zdecydować się na zainstalowanie dedykowanych aplikacji.

Oto kilka wybranych:

• Benjamin Kontrola Rodzicielska. Jest to program, który umożliwia blokowanie stron oraz ogranicza dostęp do wybranych funkcji na telefonie, tablecie czy komputerze. Aplikacja pozwala śledzić strony internetowe odwiedzane przez dziecko oraz jego działania w sieci.
• Yumy Apps Family Time Parental Control – bezpłatna wersja programu koncentruje się na opcjach związanych z lokalizacją dzieci. Rodzice mogą weryfikować gdzie znajdują się ich pociechy, ale również definiować bezpieczne strefy, których dziecko nie powinno opuszczać o danej godzinie (np. szkoła czy dom).
• Eset Parental Control – lista funkcji dostępnych w tej aplikacji obejmuje m.in. kontrolę i blokadę wybranych aplikacji oraz określenie godzin, w których smartfon może być użytkowany.
• Norton Family – aplikacja pozwala m.in. na szczegółowe nadzorowanie sieci społecznościowych oraz weryfikowanie częstotliwości logowania się do Facebooka, sprawdzanie danych umieszczanych na profilu lub filmów odtwarzanych w YouTube.
• Microsoft Family Safety to bezpłatna aplikacja, która powstała z myślą o rodzicach, którzy chcą zadbać o bezpieczeństwo swoich dzieci nie tylko w sieci. Aplikacja obejmuje wiele narzędzi i funkcji, które pozwalają na monitorowanie poszczególnych działań dziecka. Wśród dostępnych opcji jest możliwość filtrowania i blokowania nieodpowiednich witryn internetowych, aplikacji oraz gier. Za pomocą tej aplikacji można ustawić dzienny limit czasu spędzanego przez dziecko przed ekranem oraz można śledzić lokalizację naszej pociechy.
• YouTube Kids – aplikacja powstała z myślą o dzieciach i ich rodzicach, którzy chcą monitorować aktywność swoich pociech. Materiały na platformie dobierane są do wieku dziecka i predyspozycji ustawionych przez rodziców.
• Qustodio Best Parental Control to aplikacja do kontroli rodzicielskiej, umożliwiająca monitorowanie aktywności w mediach społecznościowych, sms-ów, połączeń czy lokalizacji. Nieodpowiednie treści są filtrowane automatycznie, nawet w trybie przeglądania prywatnego. Qustodio to także ochrona przed atakami cyberprzestępców. Za jej pomocą każdy rodzic może uzyskać pełną widoczność aktywności swojego dziecka w Internecie, mediach społecznościowych oraz aplikacjach na wszystkich urządzeniach.

• 3-4 kont w mediach społecznościowych posiada polski nastolatek
• 60,6% uczniów twierdzi, że rodzice nie uczą ich bezpiecznego korzystania z Internetu. Co gorsza, aż 26% uczniów potwierdza, że w przypadku wystąpienia niepokojącej sytuacji w Internecie nie mogłoby liczyć na pomoc rodziców w tej kwestii.
• 17,9% młodzieży niewystarczająco chroni swoją prywatność w sieci
• 10 lat. W tym wieku dzieci najczęściej dostają swój pierwszy smartfon

Źródła:

www.dzieckowsieci.pl/

www.akademia.nask.pl

Raport „The state of the world’s children. Children in a digital world”, grudzień 2017, Unicef

www.pcworld.pl