Pamiętajmy jednak, że nad wodą powinno się szczególnie dbać o bezpieczeństwo najmłodszych, być zawsze obok nich i pilnie obserwować ich zabawę. Dzieci nie są świadome niebezpieczeństwa, jakie może stwarzać woda i często nie widzą granic w wodnych szaleństwach. Tymczasem statystyki dotyczące utonięć rosną latem każdego roku w ekspresowym tempie. A wypadki zdarzają się zarówno wśród dorosłych, jak i dzieci.

Jak rozpoznać topiące się dziecko?

Topienie się dziecka nie wygląda tak, jak na filmach. Nie ma krzyku, chlapania wodą, wołania o pomoc. Nieświadomi dorośli często nie wiedzą, że widzą właśnie topiące się dziecko, które z pozoru wygląda jakby wykonywało pod wodą ruchy przypominające zabawę. Pamiętajmy, że dziecko tonie w kompletnej ciszy, ponieważ jego układ oddechowy traci drożność, a tym samym możliwość porozumienia się. Jeśli chcesz się upewnić, że wszystko jest w porządku, odezwij się do dziecka, zadaj mu pytanie, a jeśli nie usłyszysz odpowiedzi, jest to znak, że prawdopodobnie zaczyna się topić. Zwróć też uwagę na jego spojrzenie – jeśli jest „puste”, masz TYLKO 30 sekund, by uratować malucha. Topiące się dziecko (lub też osobę dorosłą) możesz też rozpoznać po:

• ustach, które znajdują się na przemian pod i nad wodą. Chwila, gdy wargi są nad wodą jest krótka i wystarczy tylko na szybkie nabranie powietrza;
• oddechu, który jest szybki i łapczywy;
• machaniu rękoma, które nie są wołaniem o pomoc, ale ruchami wykonywanymi w panice, by utrzymać się na wodzie;
• oczach, które są zazwyczaj zamknięte lub mają pusty, przerażony wzrok;
• nogach, sztywnych i nie pracujących;
• głowie – odchylonej do tyłu i znajdującej się na poziomie wody.

Tonące dziecko może zmagać się z wodą około 20 do 60 sekund, po czym znika pod jej powierzchnią.

Jak pomóc tonącemu? Podstawy pierwszej pomocy

Podstawowa zasada udzielania pierwszej pomocy, która powinna stale brzmieć w naszych ustach i głowie: „dobry ratownik – to zdrowy i żywy ratownik”. Dlatego watro pamiętać, by osoby, które nie czują się pewnie w pływaniu, a działają pod wpływem emocji (np. rodzice) oraz osoby, które nie zostały przeszkolone w udzielaniu pomocy tonącemu, nie powinny ryzykować skakaniem do wody. Jeśli dziecko topi się z dala od brzegu, a my dysponujemy materacem, pontonem czy też deseczką do pływania dla dzieci, należy je bezwzględnie wykorzystać i podpłynąć do dziecka tak, by najpierw chwyciło sprzęt a nie nas. Jeśli jest to możliwe już w wodzie powinno się rozpocząć wykonywanie oddechów ratowniczych. Zaciśnięcie skrzydełek nosa jest jednak trudne do wykonania w wodzie, dlatego wentylację można prowadzić metodą usta – nos, nie zaś metodą usta-usta. Jeśli znajdujemy się w płytkiej wodzie, należy wykonać 5 oddechów ratowniczych i jak najszybciej wyjąć dziecko z wody. W sytuacji, gdy znajdujemy się dalej od brzegu, oddechy ratownicze powinniśmy prowadzić co minutę (co daje nam 10-15 oddechów).

W momencie, kiedy uda się wyjąć malucha z wody należy jak najszybciej dążyć do zapewnienia skutecznej wentylacji. Jeśli dziecko nie oddycha samodzielnie wykonujemy 5 oddechów ratowniczych, a następnie prowadzimy wentylację sposobem 30:2 (30 uciśnięć klatki piersiowej na przemian z 2 oddechami ratowniczymi). Co prawda wytyczne resuscytacji pozwalają nam wykonywać uciśnięcia klatki piersiowej jako jedyny element resuscytacji, jednak w przypadku osób (w tym dzieci) po epizodzie tonięcia powinniśmy tego unikać, gdyż zapewnienie dobrej jakościowo wentylacji w połączeniu z uciskaniem klatki piersiowej może zdecydowanie zwiększyć szanse ratowanego na przeżycie.

Jeśli wiemy, że w pobliżu znajduje się defibrylator AED, wykorzystajmy go, by w oczekiwaniu na przyjazd pogotowia, defibrylator przeprowadził nas przez cały proces reanimacji. Pamiętajmy jedynie o osuszeniu klatki piersiowej poszkodowanego dziecka, zanim przykleimy do niej elektrody.

Utonięcie wtórne

Coraz częściej słyszymy i czytamy o utonięciach wtórnych, które są nie tylko skutkiem epizodu tonięcia dziecka w większych akwenach, ale też w wannie czy ogrodowym basenie. Powinniśmy pamiętać o tym, że dziecko może utopić się, mimo że nie jest już w wodzie. Do wtórnego utonięcia może dojść nawet przy połknięciu niewielkiej ilości wody, która dostaje się do układu oddechowego, drażni płuca oraz utrudnia oddychanie, co w konsekwencji powoduje obrzęk płuc. Zagrażający życiu obrzęk płuc może wystąpić nawet po trzech dniach od podtopienia. Ryzyko niebezpiecznych powikłań wzrasta, gdy do wypadku doszło w basenie z chemicznie oczyszczaną wodą lub kiedy dziecko nałykało się słonej wody. Dlatego bardzo ważne jest, by po incydencie podtopienia obserwować dziecko i nie lekceważyć żadnych objawów, które mogą pojawić się w czasie od 1 do 24 godzin po zachłyśnięciu się wodą czy też incydencie topienia się. Obserwuj czy:

• dziecko ma trudności z oddychaniem;
• intensywnie kaszle;
• kaszel i duszności nasilają się w pozycji leżącej (co różni je od objawów zapalenia oskrzeli lub płuc);
• dziecko sprawia wrażenie zmęczonego i osłabionego oraz może być senne;
• dziecko ma spowolnioną mowę i zaburzenia świadomości;
• dziecko wymiotuje.

Jeśli zauważysz u dziecka którykolwiek z wyżej wymienionych objawów, zgłoś się do lekarza lub szpitala jak najszybciej. Każda godzina jest tu niezwykle ważna.

Obowiązki i odpowiedzialność rodziców

Decydując się na wakacyjny urlop z dziećmi nad wodą należy wybierać miejsca, które są strzeżone przez ratowników WOPR. Są to kąpieliska nadmorskie, przy jeziorach oraz baseny na terenach wielu miast, które posiadają odpowiednią do wielkości obszaru liczbę ratowników, są wyposażone w sprzęt służący do ratowania ludzi w wodzie oraz udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy. Takie kąpieliska mają wydzielone strefy dla potrafiących pływać (oznaczone czerwonymi bojami) oraz dla osób niepotrafiących pływać, w tym dzieci (boje koloru żółtego). To pierwszy krok do zapewnienia sobie i swojej rodzinie bezpieczeństwa, gdyż ponad połowa utonięć zdarza się w miejscach, w których nie powinno się kąpać. Obecność ratowników nie zwalnia jednak rodziców z obowiązku pilnowania i stałego obserwowania swoich dzieci. Konieczność stałego nadzoru dotyczy szczególnie rodziców przebywających nad wodą z dziećmi do 7. roku życia.

By wakacje były bezpieczne dla całej rodziny należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach:

• nigdy nie przebywaj nad wodą z dzieckiem ani nie wchodź do wody po alkoholu i innych środkach zmieniających świadomość – np. po lekach;
• zwracaj szczególną uwagę na bawiące się w wodzie dziecko;
• podczas zabawy w wodzie zabezpiecz dziecko w specjalne rękawki lub kamizelkę do pływania;
• wytłumacz dziecku, że dmuchany materac nie służy do wypływania na głębszą wodę, podobnie jak inne dmuchane lub gumowe zabawki;
• podczas pływania łódką czy kajakiem dopilnuj, by dziecko miało prawidłowo założony i zapięty kapok, który powinien posiadać kołnierz oraz być dopasowany do wagi i wzrostu dziecka;
• przebywając na słońcu pilnuj, by dziecko miało nakrycie głowy oraz skórę posmarowaną odpowiednim kremem z filtrem ochronnym;
• pozwól dziecku na zabawę w wodzie tylko w miejscu do tego wyznaczonym i w dozwolonym czasie (zakazane są kąpiele po zapadnięciu zmroku, w czasie deszczu, burzy lub silniejszego wiatru);
• dopilnuj, by dziecko nie wbiegało do wody gdy jest zbyt mocno rozgrzane, jest bezpośrednio po jedzeniu lub na czczo. Pilnuj, by nie przebywało zbyt długo w wodzie (dozuj czas kąpieli);
• uczul dziecko, by nie skakało do wody w miejscach, gdzie jest dużo wodorostów oraz w miejscach, których nie znamy. Unikajmy ryzyka uszkodzenia głowy lub kręgosłupa;
• naucz dziecko oznaczeń obowiązujących na kąpielisku. Biała flaga oznacza, że kąpiel jest dozwolona, a kąpielisko strzeżone przez ratowników, czerwona flaga oznacza zaś, że kąpielisko jest nieczynne, a warunki pogodowe nie pozwalają na kąpiel. Taka wiedza na pewno przyda się mu też w przyszłości;
• wytłumacz dziecku, by nie krzyczało nad wodą, nie robiło niepotrzebnego hałasu oraz nie wzywało pomocy dla żartu. Naucz, by bawiąc się w wodzie nie zakłócało wypoczynku innym oraz zawsze dbało o czystość w kąpielisku poprzez niewyrzucanie śmieci (butelek po wodzie czy też papierków) do wody.

Zadbajmy wspólnie o nasze maluchy i stwórzmy im bezpieczny, wakacyjny czas nad wodą.