Kleszcze – co warto o nich wiedzieć?
Kleszcze to niewielkie pajęczaki, które żywią się krwią ludzi, zwierząt a nawet ptaków. W Polsce żyje ich około 20 różnych gatunków. Kleszcze lubią wilgotne i zacienione miejsca, nie lubią zaś wygrzewać się na słońcu. Najczęściej żyją wśród drzew liściastych, krzewów i na łąkach. Skupiają się wzdłuż dróg i ścieżek leśnych porośniętych trawami lub krzewami do 150 cm wysokości. Coraz częściej można je jednak spotkać w miejskich parkach, skwerach czy też w przydomowych ogródkach. Kleszcze są najbardziej głodne przed południem (między 8:00-12:00) i po południu (między 16:00-20:00) i właśnie wtedy najczęściej wbijają się w skórę swojej ofiary. Kleszcz na skórze może przypominać pieprzyka, znamię lub ciemniejsze piegi – dlatego zawsze warto dokładnie oglądać swoje ciało i przyglądać się każdej zmianie.
Jak zapobiec ugryzieniu?
Kleszcze najczęściej wgryzają się w skórę w miejscach, gdzie jest ona najdelikatniejsza – głowa, za uszami, na granicy włosów, karku, ramionach, pod pachami, biustem, kolanami, w okolicy pępka, pachwinach czy też miejscach intymnych. By zminimalizować ryzyko ugryzienia, pamiętaj o kilku ważnych zasadach:
- przed wyjściem do lasu czy parku załóż odzież z długim rękawem, długie spodnie, skarpetki za kostkę oraz zakryte buty;
- ubieraj się w jasne ubrania, na których chodzący kleszcz będzie widoczny;
- zawsze miej ze sobą nakrycie głowy (czapeczka z daszkiem, chustka lub kaptur);
- długie włosy związuj w kucyk lub w warkocz;
- unikaj siadania oraz leżenia bezpośrednio na trawie oraz obok wyższych krzewów;
- po powrocie do domu dokładnie obejrzyj ubranie i skórę,
a najlepiej od razu weź prysznic.
Środki skutecznie odstraszające kleszcze
Mimo że nie ma preparatów w 100% zabezpieczających przed ugryzieniem kleszcza, warto używać dostępnych na rynku środków, by zminimalizować to ryzyko. Są to:
- Środki chemiczne zawierające m.in. substancje chemiczne, takie jak DEET – to najskuteczniejszy środek na kleszcze.
Ma charakterystyczny zapach, jest wodoodporny i długo działa. Należy jednak pamiętać, że, stosując preparaty z DEET, należy zachować środki ostrożności, ponieważ substancja ta może uczulać, podrażniać oraz działać toksycznie na układ nerwowy. Środków z DEET nie wolno stosować u kobiet
w ciąży oraz u noworodków. - Środki naturalne – bazujące na olejkach eterycznych lub ziołach. Olejek: goździkowy, lawendowy, z drzewa herbacianego, tymiankowy, szałwiowy, z trawy cytrynowej,
z mięty pieprzowej czy też ze słodkich migdałów. Przed nałożeniem na skórę, olejek najlepiej rozcieńczyć z olejem bazowym (może to być np. oliwa z oliwek) – w proporcji
5-10 kropli olejku na 2 łyżki oleju bazowego. Następnie taki roztwór olejowy należy rozcieńczyć z wodą i przelać do atomizera. Możesz nim spokojnie spryskiwać skórę oraz ubrania. Olejek z drzewa herbacianego możesz zaś aplikować z buteleczki bezpośrednio na skórę (nie potrzebuje rozcieńczania). - Zioła – kleszcze mają bardzo wyczulony węch i są w stanie wyczuć zapach swojej ofiary z daleka. Niektóre zapachy je przyciągają, inne odstraszają. Jeśli chcesz pozbyć się ich
z ogrodu, zasadź w nim lawendę (która odstraszy też pchły
i muszki), rozmaryn, szałwię, tymianek, bazylię lub miętę. Kleszcze nie znoszą tych zapachów. Ziołem, które skutecznie może też pomóc odstraszyć kleszcze, jest czystek. Najlepiej stosuj go w formie olejku na skórę lub regularnie pij z niego napary.
Jak chronić dzieci? – porady dla rodziców
- Jeśli wybieracie się na spacer do lasu lub parku, ubieraj dziecko w jasne ubranka z długimi rękawami i nogawkami oraz załóż czapeczkę;
- Zamontuj w wózku moskitierę i rozwiń ją;
- Unikaj sadzania lub kładzenia maluszka bezpośrednio na trawie, blisko krzewów i wysokich traw – nawet na kocu;
- Po powrocie do domu dokładnie obejrzyj ciało dziecka i zmień mu ubranko;
- Używaj środków odstraszających kleszcze – najlepiej olejków naturalnych. Jeśli wolisz zastosować środki chemiczne, pamiętaj, by kupić te specjalnie przeznaczone dla dzieci.
Jak chronić swoich pupili?
Przede wszystkim oglądaj psa lub kota po każdym spacerze. Sprawdzaj uszy, okolice obroży, pomiędzy palcami, pod ogonem, pachami i brzuchem. Dodatkowo możesz zabezpieczyć pupila, stosując:
- Obrożę owadobójczą, która chroni go nie tylko przed kleszczami, ale też przed pchłami. Obroże nadają się zarówno dla psów, jak i kotów, choć nie można ich stosować u zbyt młodych zwierząt, poniżej 12 tygodnia życia.
- Krople do aplikacji na skórę karku – są skuteczne, ale trzeba zakraplać je regularnie i dobrać odpowiednią ilość preparatu do wagi pupila.
- Tabletki na kleszcze, których zaletą jest bardzo duża skuteczność. Dzięki tabletkom kleszcze, które rozpoczynają żerowanie, obumierają w krótkim czasie po wkłuciu w skórę psa lub kota. Przy wyborze tej metody ochrony należy zachować ostrożność, jeśli zwierzak cierpi na schorzenia wątroby
i przewodu pokarmowego. W takiej sytuacji podanie tabletek należy skonsultować wcześniej z weterynarzem.
Jak bezpiecznie usunąć kleszcza?
Kleszcza wbitego w skórę należy usunąć jak najszybciej.
Należy chwycić go jak najbliżej skóry ruchem lekko obrotowym, przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, energicznie pociągając do góry. Można do tego użyć kleszczołapek lub pęsety. Miejsca wokół ugryzienia ani kleszcza nie wolno smarować tłuszczem, masłem, kremem; nie można go ściskać, dusić, ciągnąć, przypalać, uciskać, wydłubywać ani dotykać gołymi palcami.
Po usunięciu kleszcza ranę należy zdezynfekować i sprawdzić,
czy w skórze nie został fragment pasożyta. Przez kilka kolejnych dni warto obserwować miejsce ugryzienia i jeśli na skórze pojawi się rumień, należy pilnie udać się na wizytę do lekarza.
Powikłania po kleszczu – co musisz wiedzieć
Kleszcze roznoszą wiele groźnych chorób, z których najczęstszymi są borelioza oraz kleszczowe zapalenie mózgu. Anaplazmoza, babeszjoza, dur powrotny, tularemia czy ospa riketsjowa występują rzadziej.
- Borelioza – to podstępna choroba, która upośledza wiele funkcji organizmu i bardzo trudno ją wykryć. Najczęściej rozpoczyna się od pojawienia się na skórze czerwonego, okrągłego lub owalnego rumienia, który powiększa się,
a potem zanika. Rumień może pojawić w dowolnym miejscu, niekoniecznie w okolicy ugryzienia i nie boli, nie swędzi,
nie piecze. Równocześnie mogą pojawić się objawy grypopodobne, senność oraz zaburzenia równowagi.
Każdy objaw należy skonsultować z lekarzem, który zleci odpowiednie badania, a w razie potrzeby wdroży leczenie. Nieleczona borelioza może powodować przewlekłe bóle głowy, ciała, paraliż ciała, a w niektórych przypadkach nawet śmierć. - Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) – jest wirusową chorobą układu nerwowego, której tak naprawdę nie da się wyleczyć,
a jedynie złagodzić objawy. Choroba ma dwie fazy.
Po 7-14 dniach od ukąszenia kleszcza pojawiają się objawy grypopodobne, nudności, wymioty lub biegunka. U połowy chorych na tym etapie choroba się kończy. Druga połowa zaś wchodzi w drugą fazę choroby i obserwuje się u nich zaburzenia neurologiczne: bóle i/lub zawroty głowy, nudności, zaburzenia świadomości.
Choć ukąszenie przez kleszcza może nieść ze sobą poważne konsekwencje, pamiętaj, by zachować spokój. Nie każdy kleszcz może przenosić choroby. Obserwuj swoje ciało i w razie niepokojących objawów skonsultuj się z lekarzem.
Bibliografia:
www.gov.pl/web/psse-ostrow-wielkopolski/kleszcze—co-warto-o-nich-wiedziec