Testament jest bowiem jedną z form dysponowania dorobkiem życia, a polskie prawo stanowi, że tylko w takiej formie można rozdzielić swój majątek na wypadek śmierci.

Jak sporządzić testament?

Testament to dokument, który jest ściśle sformalizowany, a jakiekolwiek odstępstwo od przewidzianej przez prawo formy testamentu, skutkuje jego wadliwością lub nieważnością. Jak zatem napisać testament, by był ważny?

• Testament może sporządzić tylko jedna osoba. Wykluczone są testamenty wspólne np. małżonków.
• Testator (czyli osoba sporządzająca testament) musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Nie może napisać go osoba małoletnia lub ubezwłasnowolniona. Wyjątek stanowi jedynie sytuacja, kiedy testament sporządzony został przez osobę o pełnej zdolności do czynności prawnych, która następnie została ubezwłasnowolniona. W tej sytuacji testament zachowuje ważność.
• Testament trzeba sporządzić osobiście (wykluczone jest jakiekolwiek pełnomocnictwo do tej czynności).
• Należy pamiętać, że testament wywołuje skutki na wypadek śmierci, co oznacza, że skutki te pojawiają się nie wcześniej, niż dopiero w momencie śmierci spadkodawcy.
• Dokument, w którym spisujemy naszą ostatnią wolę musi być we właściwy sposób oznaczony. Oznaczenie to musi być jasne i nie budzić wątpliwości do jego przeznaczenia np. „testament”, „na wypadek śmierci”, „ostatnia wola” itp.
• Warto, by osoby, dla których przewidziano w testamencie pewne korzyści majątkowe były w posiadaniu dowolnej próbki ręcznego pisma spadkodawcy (np. kartka z życzeniami, zwykły list itp.). Może to być przydatny dowód na wypadek, gdyby inni spadkobiercy próbowali podważyć ważność i prawdziwość testamentu własnoręcznego.
• Testament powinien zawierać postanowienia dotyczące powołania spadkobierców.
• Według prawa polskiego powołanie spadkobiercy jest możliwe wyłącznie do całej lub ułamkowej części spadku, rozumianego jako wszystkie prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, w tym także długi. Polskie prawo nie uwzględnia tzw. testamentów działowych. Powołanie spadkobierców do części spadku oznacza, że pozostałą część spadku będą dziedziczyć spadkobiercy ustawowi. Zakaz testamentów działowych został jednak złagodzony poprzez wprowadzenie wpisu windykacyjnego, który pozwala swobodniej dysponować majątkiem i przekazać w testamencie wskazanej osobie konkretne przedmioty i prawa, które nabędzie ona z chwilą otwarcia spadku. Testament zawierający zapis windykacyjny musi być sporządzony w formie aktu notarialnego.
• W testamencie mogą znaleźć się zapisy i polecenia dotyczące sposobu i miejsca pochówku, polecenie opieki nad osobami bliskimi, wyznaczenie wykonawcy testamentu, wskazanie zarządcy masy spadkowej lub też wyznaczenie zarządcy majątku małoletniego. Można też zapisać np. kwoty dla fundacji lub na utrzymanie konkretnych osób oraz wskazać sposób zabezpieczenia zwierzęcia domowego przed bezdomnością.
• Należy też pamiętać, że treścią testamentu objęta jest tylko ta część podpisanego dokumentu, która znajduje się nad podpisem. Jeśli więc dopisujemy coś do testamentu (co jest możliwe), musimy podpisać się pod dopisanym fragmentem oraz dopisać datę zmiany.
• Testament można w każdej chwili zmienić lub odwołać. Wystarczy sporządzić nowy testament lub zniszczyć poprzedni.

Rodzaje testamentów:

Testament zwykły

• Własnoręczny – najczęściej spotykana forma. Spadkodawca musi napisać go w całości pismem ręcznym, podpisać i opatrzyć datą (najlepiej zrobić to długopisem lub piórem). Wykluczone są testamenty napisane przez kogoś innego lub napisane na komputerze, wydrukowane i jedynie odręcznie podpisane.
• Notarialny – sporządzony w formie aktu notarialnego przez notariusza.
• Allograficzny – ustne oświadczenie ostatniej woli wypowiedziane w obecności dwóch świadków wobec wójta (Burmistrza, Prezydenta Miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Następnie sporządza się protokół i odczytuje spadkodawcy, który wraz ze świadkami i urzędnikami podpisuje dokument.

Testament szczególny (ten rodzaj testamentu dopuszczalny jest w wyjątkowych sytuacjach np. gdy istnieje obawa nagłej śmierci spadkodawcy lub kiedy nie ma możliwości przygotowania testamentu zwykłego. Testament szczególny traci moc z upływem 6 miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały jego powstanie a tym samym niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.

• Testament ustny – oświadczenie ostatniej woli wypowiedziane w obecności trzech świadków. Będzie on ważny tylko wtedy, gdy oświadczenie spadkodawcy w ciągu roku zostanie spisane, a dokument podpisany przez spadkodawcę i dwóch lub wszystkich świadków.
• Testament podróżny – który można sporządzić na polskim statku powietrznym lub morskim, oświadczając przez spadkodawcę swoją wolę przed dowódcą statku lub  jego zastępcą i w obecności dwóch świadków. Dowódca statku spisuje wolę spadkodawcy, umieszcza datę jej spisania, odczytuje pismo w obecności świadków a następnie następuje podpisanie dokumentu przez spadkodawcę, świadków oraz dowódcę statku lub jego zastępcę.
• Testament wojskowy – jego formę określa rozporządzenie Ministra Obrony  Narodowej wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości. Taki testament może być sporządzony tylko w czasie mobilizacji lub wojny albo przebywania w niewoli.

Kiedy napisać testament?

Testament można napisać w dowolnym momencie. Jest swego rodzaju zabezpieczeniem na wypadek sytuacji nagłych, losowych, trudnych do przewidzenia. Daje poczucie spokoju o przyszłość tych, o których szczególnie chcemy zadbać. Testament pozwala zredukować nieporozumienia wśród spadkobierców dzięki uporządkowaniu majątku przez spadkodawcę, bo to on, według własnej woli decyduje komu i co chce zostawić. Taki dokument znacząco skraca formalności, których należy dopełnić po śmierci spadkodawcy, a majątek zmarłego trafia do osoby wskazanej w testamencie. Niestety, często zdarzają się sytuacje, gdy okazuje się, że zgodnie z prawem spadek po zmarłym ma dostać osoba, która faktycznie nie uczestniczyła w jego życiu, zaś osoby będące przy zmarłym cały czas, nie otrzymają nic, ze względu na brak formalnych więzi. Jeśli zmarły nie zostawi swojej ostatniej woli, wszystko musi być przekazane zgodnie z działającym prawem, nawet jeśli będzie wiązało się z wyprowadzką z wieloletniego miejsca zamieszkania na rzecz osób uprawnionych do podjęcia spadku, ale do tej pory mieszkających zupełnie gdzie indziej.

Polisa na życie – w trosce o przyszłość bliskich

Oprócz rozdysponowania własnego majątku zgodnie z naszą wolą i spisania jej w testamencie, warto jeszcze bardziej zadbać o przyszłość naszych bliskich i zabezpieczyć ich wykupując polisę na życie. Ubezpieczenie na życie pozwala na utrzymanie stabilności finansowej najbliższych po śmierci ubezpieczonego. Takie świadczenie umożliwi także dobry start dzieciom osoby ubezpieczonej. Podczas zawierania polisy na życie, wskazuje się uposażonego głównego, czyli osobę, która będzie uprawniona do otrzymania świadczenia w razie śmierci ubezpieczonego. W polisie warto wskazać też uposażonych zastępczych, którzy otrzymają świadczenie w razie śmierci ubezpieczonego, ale tylko wtedy, gdy uposażony główny zmarł przed śmiercią ubezpieczonego lub równocześnie z nim lub umyślnie przyczynił się do śmierci ubezpieczonego.

W przypadku uposażenia więcej niż jednej osoby konieczne jest określenie, jaki procent kwoty ubezpieczenia ma otrzymać każdy z uposażonych. Jest to bardzo korzystne rozwiązanie, ponieważ każdej ze wskazanych osób można przydzielić dowolny procent świadczenia (ale może to być także rozdzielone w równych częściach np. na dzieci). Co ważne, świadczenie z polisy nie wchodzi  w skład masy spadkowej, to znaczy w przypadku śmierci osoby ubezpieczonej przechodzi na rzecz osoby wskazanej jako uposażona, bez względu na to, na kogo został przekazany majątek w testamencie.