Daj dobry przykład

Warto pamiętać, że dziecko od momentu narodzin uczy się odpowiedzialności poprzez obserwację. Obserwując rodziców i opiekunów uczy się wzorów zachowań, a przez to kształtuje się jego osobowość. To ich zachowania oraz reakcje na różne sytuacje mają ogromny wpływ na stosunek dziecka do otaczającego go świata. Widząc zaangażowanego społecznie rodzica, dziecko chętnie wesprze go w inicjatywach. To wartościowy sposób spędzania wspólnego czasu i jednoczesnej pomocy innym, a także niezwykle cenna lekcja dla młodego człowieka.

Powierzaj dziecku zadania dostosowane do jego wieku, możliwości oraz zainteresowań

Wytłumaczenie dziecku, a szczególnie temu najmłodszemu, że powinno wziąć za coś odpowiedzialność jest bardzo trudne. Dlatego ważne jest, by zapraszać je do pomocy przy określonych czynnościach i tłumaczyć dlaczego to co robimy wspólnie jest ważne dla naszej rodziny czy grupy bądź klasy. Takie zadania powinny być dostosowane do jego możliwości, ale też powinny łączyć się z zainteresowaniami dziecka, po to by chętniej je wykonywało. Zacznijmy od sprzątania zabawek po skończonej zabawie, regularnym myciu zębów czy odnoszeniu talerzyka po zjedzonym posiłku. A kiedy dziecko jest coraz starsze włączajmy je w pomoc w drobnych pracach domowych, prostych zakupach, czy też pomoc w opiece nad rodzeństwem, zwierzętami domowymi czy pomoc dziadkom lub sąsiadom w prostych czynnościach (np. wyprowadzanie psa, wyrzucanie śmieci).

Pozwól dziecku się usamodzielnić

Powierzaj dziecku obowiązki i nie bój się tego. Pozwól, by uczyło się na błędach. Im szybciej zrozumie, że powinno mieć swój udział w codziennych obowiązkach, tym szybciej się usamodzielni i będzie w stanie poradzić sobie w nowych sytuacjach, gdzie nie będzie obok rodziców czy innej osoby, która mogłaby go wyręczyć. Samodzielność ma ogromny wpływ na poczucie sprawczości, tak ważne dla podejmowania działań społecznych.

Rozmawiaj z dzieckiem i nie omijaj trudnych tematów

Bardzo ważne w wychowaniu dziecka oraz kształtowaniu jego odpowiedzialności jest pokazanie mu, że świat nie jest idealny. Że obok dobra istnieje zło, obok bogactwa – bieda, a obok zdrowia – choroba. Idąc do szkoły czy przedszkola, dziecko często spotyka się z różnymi dziećmi, z różnych środowisk, z różnymi problemami i tym samym uczy się tolerancji, rozwija empatię oraz kształtuje poczucie odpowiedzialności. Przebywanie wśród dzieci z różnych środowisk, także z dziećmi chorymi, uczy je doceniania własnych atutów oraz jest nauką wsparcia innych, co rozwija jego wrażliwość.

Pomagaj  w ustalaniu realnych celów

Sytuacji, w których nasze dziecko może się zaangażować jest wiele. Od klasowych zbiórek, segregowania śmieci, sprzątania pobliskiego parku, po zaangażowanie w duże zorganizowane akcje charytatywne… Każde działanie ma sens i znaczenie dla realizacji danego celu. Warto jednak pomóc dziecku w ustalaniu konkretnych celów swojego działania, aby nie były one nierealne. Niemożność ich spełnienia może zniechęcić młodego człowieka. „Działaj lokalnie – myśl globalnie” to doskonałe motto, które pokazuje, że może nasze działania nie zmienią całego świata, ale mogą zmienić otaczające nas środowisko, jakość życia jednej rodziny czy osoby, a wartość z działania społecznego niesie nie tylko wymierną korzyść, ale też umacnia w lokalnej społeczności takie wartości, jak wzajemne zaufanie, współpraca, wspólnota i wiara w drugiego człowieka.

Pozwól dziecku „wyjść z domu”

W wieku szkolnym zaczyna się czas dorastania, dojrzewania oraz czas buntu i manifestowania swojej niezależności. Jest to trudny czas zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców. Dzieci chcą więcej czasu spędzać w gronie rówieśników oraz chętnie angażują się w działania na rzecz innych jako sposób wyrażenia siebie i swojego wpływu na otaczający ich świat. Pozwólmy im na to i zachęcajmy do wolontariatu. Możliwości jest mnóstwo i każde dziecko, zgodnie ze swoimi zainteresowaniami znajdzie miejsce, w którym poczuje sens swojego zaangażowania. Może to być harcerstwo, które silnie wpływa na młodego człowieka. Dzięki uczestnictwu w przeróżnych akcjach harcerskich, dziecko uczy się odpowiedzialności, dyscypliny i chłonie wiele wartości. Uczy się być dobrym człowiekiem, pracować w grupie i pomagać innym.

Formą wolontariatu mogą też być regularne wizyty w schroniskach dla zwierząt, gdzie pomoc przy zwierzakach, opieka nad nimi i spacery uczą empatii, odpowiedzialności, samodzielności, zaradności oraz dają możliwość przeżycia niesamowitych przygód oraz niesienia realnej pomocy zwierzętom.

Młodzi ludzie chętnie angażują się również w wolontariat na rzecz środowiska lokalnego, gdzie szkoła nawiązuje porozumienia z różnymi instytucjami, np. ośrodeki pomocy społecznej, domy starości czy domy dziecka. Ważnym aspektem dla dzisiejszej młodzieży jest też zaangażowanie w działania na rzecz planety i środowiska. Warto pokazać młodemu człowiekowi, że ma wpływ na otaczający go świat i jego działania są ważne i znaczące dla wspólnej przyszłości, a także stanowią doskonałą okazję do wspólnego czasu z rówieśnikami w szczytnym celu.

Doceniaj!

Pozytywne wzmocnienie działań dziecka poprzez uznanie, docenienie czy nawet dostrzeżenie jego zaangażowania i pochwałę mają ogromne znaczenie w procesie uczenia. W sztuce doceniania to nie cel sam w sobie jest ważny, a wysiłek włożony przez dziecko. Warto docenić każdy element jego zaangażowania społecznego, od pomysłu, pierwszego kroku, działania, komunikowania o tym. Pamiętajmy bowiem, że zaangażowanie społeczne to wyjście ze strefy komfortu i oddanie swojego czasu, pracy, uwagi na rzecz innych. Taki gest wymaga odwagi, empatii, inicjatywy, a te wartości szczególnie u dziecka zasługują na docenienie.

Bądź obok i wspieraj

Nauka odpowiedzialności to stały proces.  Nie kształtuje się ona za pomocą jednego komunikatu. Wymaga spójności w naszym działaniu, konsekwencji i cierpliwości, a przede wszystkim uważności na potrzeby, myśli i emocje dziecka. Kluczowym elementem są szczere rozmowy na ważne i nie zawsze łatwe tematy, oraz wsparcie, a czasem także odwaga do tego, by dziecko zderzyło się z konsekwencjami swojej nieodpowiedzialności. Rolą rodzica jest towarzyszenie dziecku w tej drodze, służenie radą, pomocą, pokazywanie świata pełnego szans na to, by być dobrym, potrzebnym innym i sprawczym.

Ta praca przyniesie nie tylko nam dumę z pociechy, ale również da wyraz naszej odpowiedzialności społecznej, ponieważ kształtujemy w nowym pokoleniu cenne postawy służące przyszłości świata.